Το Θαύμα Zωντανά_Τι είναι η πατρίδα μας; 5/5

Το Θαύμα/ 6-10 Ιουνίου 2023

Ηχογράφηση της ζωντανής ραδιοφωνικής περφόρμανς της 6ης Ιουνίου 2023.
Πέμπτη και τελευταία από μια σειρά από 5 με τίτλο "Τι είναι η πατρίδα μας; Μην είναι η ανάπτυξη; Μην είναι η ανασυγκρότηση; Μην είναι η σταθεροποίηση;"

Υλικά που ακούστηκαν το Σάββατο 10 Ιουνίου 2023:

Ηλίας Νικολακόπουλος αναφορά στο βιβλίο «Η καχεκτική δημοκρατία. Κόμματα και εκλογές, 1946-1967» (εκδόσεις Πατάκη).
Είναι ένα βιβλίο ορόσημο καθώς μεθοδικά αποσαφηνίζει και τελικά επιβάλει τον όρο "καχεκτική" δημοκρατία. Είναι γεμάτο διαγράμματα, σημειώσεις και πίνακες οπότε αποθαρρύνει κάποτε αλλά ξεκαθαρίζει πόσο προβληματική ήταν η πολιτική κατάσταση στη χώρα και δεν επιτρέπει σχετικές ερμηνείες του τύπου "Ε, δεν έγινε και τίποτα!"

«Τι κάνει ο άνθρωπος για να ζήσει» ταινία του 1970 σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπακώστα. Ακούγεται η φωνή του Μίμη Φωτόπουλου στον ρόλο ενός τοκογλύφου, στον οποίο καταφεύγει ο Κώστας Χατζηχρήστος για να ανταλλάξει κάποια χρήματα σε ξένο νόμισμα. Απ' ότι φαίνεται ο παραλογισμός της σκηνής δεν απέχει από την καθημερινή εμπειρία των ανθρώπων της εποχής.

Χρήστος Χατζηιωσήφ αναφορά στο άρθρο του «Η πολιτική οικονομία της Μεταπολεμικής Ελλάδας» που περιλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο «Εισαγωγή στη Νεοελληνική Οικονομική Ιστορία (18ος-20ος Αιώνας)» (εκδόσεις Δάρδανος). Σε αυτό γίνεται λόγος για ένα ανέκδοτο για τον Ξενοφώντα Ζολώτα, που περιγράφει την απόλυτη αδράνειά του αναφορικά με τη λήψη μέτρων προκειμένου να διασωθεί η κατεστραμμένη ελληνική οικονομία την περίοδο μετά τον πόλεμο.

«Η κάλπικη λίρα» απόσπασμα από την ταινία του 1955 σε σκηνοθεσία Γιώργου Τζαβέλλα.

Κυριάκος Βαρβαρέσος αναφορά στο βιβλίο «Έκθεσις επί του οικονομικού προβλήματος της Ελλάδος» (εκδόσεις Σαββάλας), και πιο συγκεκριμένα στις θέσεις του για την επιβάρυνση της ελληνικής οικονομίας από τις στρατιωτικές δαπάνες που επέβαλλε η αμερικανική πολιτική. Επίσης, γίνεται αναφορά στην κεντρική άποψή της Έκθεσης Βαρβαρέσου ότι η μικρή και φτωχή Ελλάδα δεν μπορεί να αναπτύξει βιομηχανική παραγωγή και επομένως πρέπει να στραφεί σε άλλους τομείς όπως η οικοδομή.

«Τα ντερβισόπαιδα» απόσπασμα από την ταινία του 1960 σε σκηνοθεσία Στέλιου Τατασόπουλου.

Γιώργος Σταθάκης αναφορά στο βιβλίο «Το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ. Η ιστορία της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα» (εκδόσεις Βιβλιόραμα). Εδώ γίνεται λόγος για τη δήλωση που έκανε το 1949 ο υπεύθυνος για την εφαρμογή του Σχεδίου Μάρσαλ στην Ευρώπη, Paul Hoffman, προτείνοντας η Ελλάδα να εγκαταλείψει την προσδοκία της εκβιομηχάνισης και να στραφεί στην ανάπτυξη τομέων όπως ο τουρισμός.

«Κιέρον» ταινία του 1968 σε σκηνοθεσία του Δήμου Θέου. Στο απόσπασμα ακούγεται μέρος της συνέντευξης τύπου ενός Αμερικανού τεχνοκράτη σε Έλληνες δημοσιογράφους.

Νίκος Αλιβιζάτος αναφορά στο κείμενο με τίτλο «Καθεστώς έκτακτης ανάγκης και πολιτικές ελευθερίες, 1946-1949», που περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η Ελλάδα στη δεκαετία 1940-1950. Ένα έθνος σε κρίση» (εκδόσεις Θεμέλιο).

Άρης Μαραγκόπουλος διαβάστηκε απόσπασμα από το βιβλίο «Το χαστουκόδεντρο»(εκδόσεις Τόπος) που μας μεταφέρει στο κλίμα σιωπής, φόβου και άγνοιας που επικρατούσε στην Αθήνα του 1956 γύρω από οτιδήποτε αφορούσε την αριστερά.

Χρόνης Μίσσιος διαβάστηκε απόσπασμα από το βιβλίο «…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» (εκδόσεις Γράμματα) με θέμα τις απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούσαν στις φυλακές πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα στα εμφυλιακά και μετεμφυλιακά χρόνια.

Χρόνης Μίσσιος από το ντοκιμαντέρ «Τα δικά μας 60’s - Μέρος Πρώτο: Μια χώρα που θέλει να ζήσει» (2007, Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα, ΕΡΤ). Ακούγεται απόσπασμα στο οποίο ο συγγραφέας αναφέρεται στο καθεστώς εκφοβισμού των αριστερών και αστυνομοκρατίας που επικρατούσε στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’60.

Γιώργος Ράλλης από το ντοκιμαντέρ «Τα δικά μας 60’s - Μέρος Πρώτο: Μια χώρα που θέλει να ζήσει» (2007, Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα, ΕΡΤ). Ακούγεται απόσπασμα στο οποίο ο πολιτικός περιγράφει σαν “φοβερό γεγονός” εκείνης της εποχής τον κίνδυνο να γινόταν η ΕΔΑ αξιωματική αντιπολίτευση στις εκλογές του 1958.

Στρατής Τσίρκας διαβάστηκε απόσπασμα από το βιβλίο «Χαμένη άνοιξη» (εκδόσεις Κέδρος) στο οποίο ακούμε τις θυμωμένες σκέψεις ενός χαρακτήρα μετά από μία βόλτα του στη νυχτερινή και τουριστικοποιημένη ήδη από εκείνα τα χρόνια Πλάκα του 1965. Όσα λέει “συνομιλούν” με την τρέχουσα πραγματικότητα και δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκε η βιομηχανία του τουρισμού στην σύγχρονη Ελλάδα.

«Διακοπές στην Κολοπετινίτσα» ταινία του 1959 σε σκηνοθεσία Βασιλη Γεωργιαδη. Στο απόσπασμα ακούγονται οι οδηγίες του Προέδρου ενός χωριού (Κώστας Χατζηχρήστος) προς τους κατοίκους του να εκμοντερνιστούν προκειμένου να είναι έτοιμοι να υποδεχτούν τουρίστες.

Susan Buck-Morss αναφορά στο βιβλίο «Σημειολογικά όρια και πολιτικές του νοήματος. Η νεωτερικότητα σε περιοδεία. Ένα χωριό της Κρήτης σε μετάβαση» (εκδόσεις Ψηφίδες).

«Ο καταφερτζής» ταινία του 1964 σε σκηνοθεσία του Κώστα Στράντζαλη. Στο απόσπασμα ακούγεται ο ξεναγός, Θανάσης Βέγγος, να δείχνει τα τουριστικά αξιοθέατα της Αθήνας σε ξένους τουρίστες.

«Στο σταθμό του Μονάχου» τραγούδι του 1972 του Άκη Πάνου που αναφέρεται στους Έλληνες μετανάστες στη Γερμανία.

«Οι εχθροί» ταινία του 1965 σε σκηνοθεσία του Ντίνου Δημόπουλου. Στο απόσπασμα ακούμε τον ανάπηρο από γερμανική σφαίρα, Φαίδωνα Γεωργίτση, να αποχαιρετά έναν φίλο του που φεύγει μετανάστης στη Γερμανία βάζοντας στο πικ-απ γνωστό στρατιωτικό εμβατήριο των Ναζί.

Μελίνα Μερκούρη απόσπασμα συνέντευξης από σχετικό αφιέρωμα-πορτραίτο που προβλήθηκε από την ΕΡΤ σε δημοσιογραφική επιμέλεια του Γιώργου Δουατζή. Σε αυτό καλείται από τον δημοσιογράφο να απαντήσει αν ο καλλιτέχνης πρέπει ή δεν πρέπει να ασχολείται με την πολιτική. Επίσης, ακούγεται τοποθέτησή της πού συνδέει τον πολιτισμό με τον τουρισμό.

«Δραπετσώνα» τραγούδι του 1960 σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και στίχους του Τάσου Λειβαδίτη. Το τραγούδι το εμπνεύστηκε ο συνθέτης την περίοδο που Κυβέρνηση Καραμανλή επιχείρησε να απομακρύνει τους πρόσφυγες της Δραπετσώνας από τις παράγκες τους και να γκρεμίσει τα σπίτια τους με μπουλντόζες με σκοπό την ανέγερση πολυκατοικιών στην περιοχή. Η δυναμική και μαζική αντίδραση των κατοίκων έμεινε γνωστή και ως “μάχη της παράγκας”.

Τέλος, ακούστηκαν αποσπάσματα από προσωπικές ηχογραφήσεις και κείμενα.